عقب‌ماندگی ایران از جهان در تجدیدپذیر ها جبران می‌شود؟
درحالی طی یک دهه گذشته، مصرف جهانی انرژی تجدیدپذیر با میانگین نرخ سالانه ۱۲.۶ درصد رشد کرده که ایران همچنان درحال برنامه ریزی برای ایجاد سازوکارهای توسعه این انرژی است و باتوجه به پتانسیل‌های موجود در این حوزه فاصله زیادی با دنیا دارد.
تجدیدپذیرها تنها بخش انرژی هستند که طی سال و دهه گذشته، در سطح جهانی، نرخ رشد دو رقمی داشتند، در سال ۲۰۱۰، جهان ۱۰.۵ اگزاژول انرژی تجدیدپذیر مصرف کرد. در سال ۲۰۲۱، این رقم به ۳۹.۹ اگزاژول رسید. افزایش ۵.۱ اگزاژول مصرف انرژی تجدیدپذیر در سال ۲۰۲۱، افزایش بزرگی برای یک سال بود و رکورد مصرف انرژی تجدیدپذیر در یک سال را شکست.
انرژی برق آبی که به عنوان یک بخش انرژی جداگانه دیگر دیده می‌شود، در سطح جهانی با نرخ بسیار کندتری از منابع انرژی تجدیدپذیر مدرن مانند نیروی خورشیدی، رشد می‌کند. مصرف جهانی برق آبی در سال میلادی گذشته، ۴۰.۳ اگزاژول بود که همچنان بیشتر از نیروی بادی و خورشیدی است. با این حال میانگین ۱۰ ساله نرخ رشد سالانه برق آبی، تنها ۱.۵ درصد بوده که بسیار کمتر است.
در بخش نیروی تجدیدپذیر، بادی (۴۹ درصد) و خورشید (۲۷.۲ درصد) عمده مصرف را تشکیل می‌دهند. اگرچه مصرف نیروی بادی در مقایسه با مصرف خورشیدی، بالاتر مانده اما نرخ رشد ۱۰ ساله مصرف نیروی خورشیدی، بیش از دو برابر نرخ رشد نیروی بادی است.
چین بزرگترین مصرف کننده انرژی تجدیدپذیر
در این بین چین بزرگترین مصرف کننده انرژی تجدیدپذیر جهان به حساب می آید، نرخ رشد چین طی یک دهه گذشته از همه ۱۰ مصرف کننده بزرگ فراتر رفته است. در مجموع، ۱۰ مصرف کننده بزرگ، ۷۵.۹ درصد از انرژی تجدیدپذیر جهان در سال ۲۰۲۱ را مصرف کردند. اما جهان با یک چالش روبروست. در مقایسه با ۵.۱ اگزاژول افزایش مصرف انرژی تجدیدپذیر، تقاضای جهانی برای انرژی در سال ۲۰۲۱، به میزان ۳۱.۳ اگزاژول افزایش یافت که شش برابر بیشتر بود. بر مبنای روند فعلی، بیش از یک دهه طول خواهد کشید تا انرژی تجدیدپذیر بتواند با رشد تقاضای جهانی برای انرژی برابری کند.
ایران در کدام پله قرار دارد؟
صنعت تجدیدپذیرها در ایران در فرایند توسعه آرام خود اکنون به ظرفیت نصب شده ۹۷۰ مگاوات رسیده و قرار است با بهره‌برداری از نیروگاه‌های احداث شده تا پایان سال جاری این رقم به بیش از ۱۱۲۰ مگاوات برسد.
بر اساس آخرین آمار توسعه نیروگاه‌های تجدیدپذیر از ابتدای سال تا پایان مهرماه سهم تولید انرژی‌های تجدیدپذیر و پاک از کل تولید برق کشور شش درصد بوده است. بر اساس این گزارش میزان برق تولید شده از منابع پاک تا پایان مهرماه سال جاری به ۸۸۸۷ میلیون‌کیلووات ساعت رسیده که موجب شده از انتشار ۸۶ هزار تن گاز گلخانه‌ای و همچنین ۰.۷ هزار تن آلاینده‌های محلی تا پایان مهرماه جلوگیری شود. علاوه بر این تولید این میزان انرژی تجدیدپذیر باعث صرفه‌جویی ۳۴ میلیون لیتری آب در ماه مذکور شده و علاوه بر این، صرفه‌جویی در مصرف سوخت‌های فسیلی به میزان ۴۲ میلیون مترمکعب معادل گاز طبیعی را محقق کرده است.
در حال حاضر تعداد مولدهای تجدیدپذیر مختص مشترکین (محدود به ظرفیت انشعاب) تا پایان مهرماه به ۹۵ هزار و ۹۶۹ واحد با مجموع ظرفیت ۸۲۹۱ کیلووات رسیده است. مجموع ظرفیت انرژی خورشیدی کشور تا پایان مهرماه با تولید ۵۱۹.۱۲ مگاوات به ۵۳.۵ درصد رسیده و مجموع ظرفیت انرژی بادی کشور با تولید ۳۳۲.۲۹ مگاوات بالغ بر ۳۴.۳ درصد است. همچنین در این بین زیست توده با تولید ۱۲.۵ مگاوات تنها ۱۰.۳ درصد، برق آبی کوچک با تولید ۱۰۰.۳۸ مگاوات ۱۰.۳ و توربین‌های انبساطی با تولید ۹.۶ مگاوات یک درصد سهم دارد.
هرچند که دولت سیزدهم عزم جدی‌تری نسبت به دولت‌های قبل برای توسعه تجدیدپذیرها داشته اما باید دید تا پایان این برنامه چگونه پیش می‌رود، سازو کارهای انجام شده در راستای توسعه نیروگاه‌های پشت بامی و ارقام تعیین شده در این بخش نویدبخش اتفاقات روشنی است اما از حرف تا عمل فاصله زیادی وجود دارد، انتظار می‌رود این دولت با تکیه بر توان داخل و بخش خصوصی چرخ‌دنده‌های این صنعت را فعال تر کند.
