روغن ترانسفورماتور
یکی از انواع رایج روغن ترانسفورماتور، روغن معدنی پالایش‌شده است که از تقطیر جزءبه‌جزء نفت خام به دست می‌آید که از خواص عایقی و خنک‌کنندگی بالایی برخوردار می باشد. برای داشتن خاصیت خنک‌کنندگی بالا لازم است روغن دارای ویسکوزیتهٔ پایین و برای داشتن خاصیت عایقی خوب لازم است روغن دارای ضریب دی‌الکتریک بالایی باشد.
روغن در ترانسفورماتور نقشهای زیر را ایفا می نماید:
۱- عایق الکتریکی
هدف اولیه بکارگیری روغن ترانسفورماتور بهره گیری از خاصیت عایق الکتریکی آن می باشد. در ترانسفورماتورهای روغنی، سیم پیچ ها با کاغذ عایق پیچی شده، سپس در روغن غوطه ور می شوند و بدین ترتیب سیستم عایقی سیم پیچ ها شکل می گیرد. علاوه بر سیم پیچ ها، هادی های سربندی، راد بوشینگ ها و سایر متعلقات در مخزن روغن، نسبت به سایر اجزا و بدنه ترانسفورماتور عایق می شوند.
۲- خنک کنندگی
دمای روغن ترانسفورماتور در اثر حرارت ناشی از میدان های الکتریکی و مغناطیسی و تلفات هسته، سیم پیچ و سایر اجزاء بالا رفته و با استفاده از سیستم خنک کنندگی حرارت روغن به فضای بیرون منتقل می شود. گاهی این فرایند با کمک سیستم چرخش اجباری روغن در مخرن توسط پمپ ها، تسریع می شود.
۳- جلوگیری از خوردگی مواد و قسمتهای فلزی
روغن ترانسفورماتور از تماس کلیه اجزا با هوا و همچنین ورود رطوبت به داخل مخزن جلوگیری می کند. به این ترتیب مانع خوردگی مواد و قسمت های فلزی ترانسفورماتور می شود.
۴- امکان پایش وضعیت سلامت ترانسفورماتور با تست روغن
روغن ترانسفورماتوردر مدت عمر طبیعی خود مقداری از مواد حاصل از تجزیه و یا ترکیب مواد عایقی موجود و اجزای ترانسفورماتور و یا عوامل بیرونی نفوذ کرده به داخل آن را جذب و در خود حل می کند. ذرات معلق، ترکیبات فورانیک، آب و اسیدها از جمله مواد حاصل از تجزیه مواد عایقی جامد در ترانسفورماتورها می باشند. بالا بودن غیر طبیعی مقدار موارد یاد شده موجود در روغن نشان دهنده وضعیت غیر طبیعی در ترانسفورماتور می باشد. به گونه ای که هر یک از مقادیر به عنوان شاخص ارزیابی وضعیت بخش یا رفتار معینی از ترانسفورماتور می باشد. به این ترتیب یکی از روش های ارزیابی سلامت و وضعیت ترانسفورماتورها و حتی عیب یابی، نمونه گیری و تست و آنالیز روغن در آزمایشگاه ها می باشد.
