آب خاکستری چیست؟

منابع نامتعارف آب شامل دروی باران و بازیابی آب خاکستری از جمله راهکارهای بهره وری آب هستند که تاکنون در دنیا تجربه شده و به کار رفتهاند. این ظرفیتها بستگی به شرایط اقلیمی و شیوه مصرف آب دارند .
آب خاکستری (Greywater (در اغلب کشورها ) بر پایه قوانین محلی ، فاضالب آشپزخانه در برخی کشورها آب خاکستری تلقی نمیگردد ( به تمامی پسابهای خانگی به غیر از فاضالب توالتها گفته می شود . این پسابها اگرچه ممکن است عاری از میکروب نبوده و آلوده به مواد شوینده و کمی چربی باشند ، ولی به شرط تمهیدات الزم ، نه تنها برای آبیاری فضای سبز مشکلی نخواهند داشت بلکه برای بسیاری از گونههای گیاهی به آب آشامیدنی ترجیح دارند و این در حالیست که تخلیه فاضالب خاکستری به منابع سطحی آب یا رهاسازی آزاد آنها در محیط زیست اثرات تخریبی شدیدی بر سالمت محیط خواهد داشت.
مطالعات نشان میدهند که به کارگیری آب خاکستری میتواند کاهشی ۶۱ تا ۰۴ درصدی در مصرف آب را بسته به مورد به همراه داشته باشد .
یکی از روشهای کاهش اتکای مصارف خانگی به مناابع آب بهداشاتی و تصافیه شاده ، باه کاارگیری آب خاکستری است . با این حال ، از آنجا که میکروارگانیسمهای بیماریزا مانناد بااکتری هاا ، تا یاختاه هاا ، ویروسها و انگلها در آب خاکستری در غلظت باال وجود دارند ، در نظار گارفتن تمهیاداتی بارای اساتفاده مجدد ایمن آب خاکستری ضروری میباشد.
بر اساس رویه مرسوم جهانی به همه فاضالب تولید شده در خانه به جز فاضالب توالت ، آب خاکستری می گویند اگرچه برخی کشورها فاضالب ظرفشویی را بدلیل وجود چربی، روغن و دترجنتها ، آب خاکستری تلقی نمی کنند. به عبارت دیگر ، فاضالب تولیدی آشپزخانه ، حمام و ماشین لباسشویی ، آب خاکستری است . آب خاکستری نزدی به ۰۴ تا ۰۴ %فاضالب شهری را تشکیل میدهد .
اگر چه آب خاکستری شامل صابون ، باکتری ها ، شوینده ها ، مو و ذرات معلق و نم هاست ، ولی با این همه برای آبیاری بیشتر گیاهان و برخی کاربردهای دارای استاندارد پائین بهداشتی ) نظیر آب سیفون ها ( قابل استفاده است .
مزایا و معایب استفاده از آب خاکستری
آب خاکستری فاضالبی است که شامل مقدار زیادی آب آشامیدنی بوده و زمانی از آن برای آبیاری استفاده میشود که گیاه به حد کافی رشد کرده باشد و بتواند آب حاوی ذرات ریز را مصرف کند . برخالف روشهای کوتاه مدت ، استفاده از آب خاکستری به صورت پایدار بخش مهمی از نیازهای آبی جوامع شهری و روستایی را در برخی سب های زندگی )سب زندگی نزدی به طبیعت ، دارای حیاط و فضای سبز ( ، پاسخگوست . مزایای استفاده از آب خاکستری شامل موارد زیر است :
– استفاده کمتر از آب سالم و تصفیه شده
استفاده از آب خاکستری باعث کاهش مصرف آب آشامیدنی برای مصارف غیر آشامیدنی ، کاهش هزینهها و افزایش منابع آب برای مصارف کشاورزی میشود . این سیستم میتواند برای ی خانواده سه نفره ، ۰۰۴۴۴ گالن آب در سال صرفهجویی کند .
– کاهش فشار به سیستمهای تصفیه فاضالب تصفیه
آب خاکستری به دلیل غلظت کم مواد آلی به مراتب آسانتر از تصفیه فاضالب است . این تصفیه بسیار ساده و ابتدائی در محل تولید قابل انجام است . با این کار ، حجم فاضالب تولیدی کمتر شده و در نتیجه هزینههای تصفیه متمرکز فاضالب کاهش یافته و فرآیند تصفیه در تصفیهخانههای فاضالب شهری موثرتر انجام خواهد شد.
– امکان تصفیه در یک محل تولید
برای تصفیه آب خاکستری ، مراحل و فرآیندهای بسیار کمتری در مقایسه با فاضالب متعارف خانگی مورد نیاز است . در نتیجه تجهیزات الزم را ، در گوشهای از حیاط یا ساختمان میتوان به اجرا درآورد . میکروارگانیزمها ، مواد مغذی اندک موجود در آب خاکستری را به سرعت مصرف می- کنند . این عمل در سطح خاک به مؤثرترین شکل رخ خواهد داد در حالی که ورود آب خاکستری به منابع سطحی اثرات مخربی بر این اکوسیستمها خواهد داشت . آلودگی آبهای سطحی به این نوع فاضالب ، اتفاقی است که اغلب در حاشیه شهرها و مناطق روستایی که فاقد زیرساخت مناسب برای جمع آوری و تصفیه فاضالب هستند ، رخ میدهد .
– استفاده کمتر از انرژی و مواد شیمیایی
به دلیل کاهش مصرف آب آشامیدنی، هزینه های پمپاژ و مواد شیمیای بکار رفته در تصفیه آب کاهش مییابد . این صرفهجویی بخشی کوچ از منافع کاربرد آب خاکستری است .
– رشد گیاهان
در مناطقی که با کمبود منابع آب مواجه هستند ، استفاده از آب خاکستری برای آبیاری گیاهان توصیه میشود . آب خاکستری غنی از مواد مغذی ، پتاسیم و نیتروژن است و برای گیاهان ی کود مناسب به شمار می آید . نیمی از این نیتروژن به صورت ارگانی بوده و به سادگی به کم فرایندهای بیولوژیکی توسط گیاهان جذب میشود .
– منبع پایدار و قابل اعتماد
آب خاکستری مورد استفاده در آبیاری ی منبع ثابت و ی سرمایه مطمئن است . به عنوان مثال آب خاکستری تولیدی هر خانه در ایران در حدود ۶۴۴متر مکعب در سال برآورد میشود که برای آبیاری فضای سبز اغلب اماکن مسکونی کافی است .
– نصب آسان و ارزان
به دلیل تصفیه آسان ، وسایل، امکانات و نیروی انسانی محلی ، کامالً جوابگو هست. بسیاری از فعالیتهای معمول نگهداری از سیستم ، توسط خود مالکین اماکن مسکونی قابل انجام است .
با وجود مزایای غیر قابل انکار آب خاکستری ، استفاده از آب خاکستری دارای معایبی نیز میباشد که عبارتند از :
– پتانسیل آلوده کردن محیط زیست و اثرات جانبی آن درصورتی که سیستم آب خاکستری به هر دلیل به طرز مطلوب عمل نکند ، میتواند آثار زیان باری بر سالمتی افراد و محیط زیست داشته باشد .
– رسیدگی و نگهداری دائم از سیستم منابع آب خاکستری این خصوصیات بستگی زیادی به تعداد ساکنین ، توزیع سنی ، سطح زندگی ، سطح سالمت و ویژگیهای آب مصرفی دارد .
در حالت کلی ، در مصارف خانگی سه منبع برای آب خاکستری وجود دارد :
– آب خاکستری حمام )حمام ، دوش و وان( تقریبا شامل ۰۰ %کل مقدار آب خاکستری است . آب خاکستری حمام میتواند حاوی مو ، صابون ، شامپو ، خمیر دندان ، کرک و پرز ، چربی بدن ، روغن و مواد شوینده باشد . همچنین آلودگیهایی ) ویروس و باکتریها ( که از شستن بدن حاصل میشود ، نیز در آن وجود دارد .
– آب خاکستری لباسشویی تقریبا شامل ۰۰ %کل مقدار آب خاکستری است . آب خاکستری لباسشویی میتواند حاوی آلودگیهایی نظیر باکتریها و ویروسها ، کرک و پرز ، روغنها ، گریس ، مواد شیمیایی ، صابون ، مواد مغذی و … باشد.
آب خاکستری آشپزخانه تقریبا ۶۶ %کل آب خاکستری را شامل میشود . فاضالب آشپزخانه به شدت توسط ذرات غذا ، روغن پخت و پز، گریس ، دترجنتها و مواد تمیز کننده از قبیل پودر ماشین ظرفشویی آلوده است . دترجنتها و مواد تمیز کننده دارای خاصیت قلیایی بوده و حاوی مواد شیمیایی هستند که به خاک ، گیاهان و آبهای زیرزمینی صدمه میزنند . به همین دلیل آب خاکستری حاصل از آشپزخانه )ظرفشویی( در برخی مناطق جهان جزء منابع آب خاکستری تلقی نمیشود . ذرات غذایی جامد و چربیها به سختی توسط میکروارگانیزمها تجزیه میشوند و در نتیجه باعث انسداد در سیستم آبیاری می گردند . همچنین باعث میشوند که خاک ، به خوبی آب را جذب نکند . آب خاکستری آشپزخانه ممکن است برای انواعی از سیستمهای آب خاکستری مناسب نباشد .