تجدیدپذیر ها چه زمانی جایگزین سوخت های فسیلی می شوند؟

به گزارش ایسنا، ذخایر نفت خام و گاز خاورمیانه با هر منطقه دیگری از جهان غیرقابل قیاس است و مهمترین منبع درآمد و ثروت این منطقه در دهه های گذشته بوده است. اگرچه این حقیقت که دوران سوخت فسیلی به پایان خواهد رسید، مورد پذیرش گسترده واقع شده اما برخی از کارشناسان انتظار ندارند در کوتاه مدت تغییرات جدی صورت بگیرد.

با وجود وابستگی به صادرات سوختهای فسیلی، برخی از کشورها در منطقه به خود آمده و به پتانسیل تجدیدپذیرها توجه کرده اند. بهبودهای صورت گرفته در فرآیند تولید و اقتصاد ابعاد، هزینه های انرژی بادی و خورشیدی را به سطحی رسانده که در برخی از مناطق از سوختهای فسیلی ارزانتر شده اند. خاورمیانه به خصوص به دلیل شرایط اقلیمی مطلوب، ظرفیت عظیمی در این زمینه می تواند داشته باشد.

موسسات برن اشتاین انرژی، ریستاد انرژی و آژانس بین المللی انرژی انتظار دارند پیک نفت تحت تاثیر تغییرات ساختار در اقتصاد و فشار اجتماعی در اکثر کشورهای توسعه یافته، در حدود سال ۲۰۳۰ اتفاق بیافتد. فروش رو به رشد خودروهای برقی، تقاضا برای نفت را کاهش می دهد و هزینه های نیروی بادی و خورشیدی مرتبا کمتر می شود. انگیزه متنوع کردن منابع درآمد برای کشورهای صادرکننده نفت باید واضح باشد. این کشورها برای سر پا ماندن در قرن بیست و یکم باید تجدیدپذیرها را جدی بگیرند.

پیش بینی برخی از کارشناسان در خصوص وقوع پیک تقاضا برای نفت تا ۱۰ سال آینده یک چالش جدی برای خاورمیانه است. با این حال اوپک همچنان انتظار دارد تقاضا برای نفت تا سال ۲۰۴۰ همچنان رشد کند. در حالی که جوامع غربی به میزان فزاینده نگران تغییرات اقلیمی هستند و دولتهایشان را برای تغییرات ضروری تحت فشار قرار داده اند اما کشورهای عربی تحولات سیاسی مشابهی را تجربه نمی کنند. چین هم به دلیل آلودگی شدید هوا، مسیر گذار به انرژی را آغاز کرده است.

پتانسل جغرافیایی فوق العاده خاورمیانه می تواند انقلاب انرژی بعدی در این منطقه را کلید بزند. شماری از کشورها چندین پروژه عظیم را اعلام کرده اند. امارات متحده عربی طرحی را برای آغاز ساخت چندین پارک خورشیدی بزرگ در سال ۲۰۲۱ رونمایی کرد که همراه با نیروگاه هسته ای “براکه” می توانند نیمی از برق این کشور را تا اواسط قرن تامین کنند.

عربستان سعودی هم طرحهای بزرگی دارد. کار روی یک مزرعه بادی ۴۰۰ مگاواتی در سواحل شمال غربی این کشور آغاز شده است و با وجود اندازه متوسط، تجربه ضروری برای پروژه های آتی فراهم می کند. صادرات هیدروژن پاک هم به دلیل هزینه های تولید اندک در خاورمیانه می تواند به محصول صادراتی مهمی در آینده تبدیل شود. عربستان سعودی قصد دارد بزرگترین کارخانه هیدروژن جهان را در شهر آینده گرای نئوم احداث کند.

بر اساس گزارش اویل پرایس، با وجود برنامه های بزرگ اعلام شده در خاورمیانه، اندکی بدبینی در خصوص نیات واقعی این کشورها لازم است. طبق اعلام آژانس بین المللی انرژی، در سال ۲۰۱۹ تجدیدپذیرها تنها ۲۶ درصد از توسعه ظرفیت نیرو در خاورمیانه را تشکیل دادند. از این نظر خاورمیانه یکی از مناطق جهان بوده که بدترین عملکرد را داشته است. در اکثر نقاط جهان این رقم تقریبا سه برابر بالاتر بوده و همچنان کارهای بیشتری در دست انجام است.

تا سال 2040 تقاضا برای انرژی فسیلی کاهشی نیست

در این باره محمد خطیبی – نماینده اسبق ایران در اوپک و کارشناس ارشد حوزه انرژی گفت: آن طور که در پیش بینی ها وجود دارد تا سال 2040 تقاضا برای انرژی فسیلی کاهشی نیست و حتی برآورد می شود که تا 100 سال آینده نیز انرژی فسیلی مورد استفاده مردم خواهد بود اما ممکن است سهم آن ها کاهش یابد.

وی با بیان اینکه جایگزینی انرژی های تجدید پذیر با سوخت های فسیلی موضوع جدیدی نیست و نزدیک 50 سال است که کشورهای مختلف به ویژه کشورهای صنعتی به سمت این نوع انرژی پیش رفتند، اظهار کرد: هر کاری که می توانست انجام شود کشورهای صنعتی برای جایگزینی سوخت های فسیلی توسط انرژی های تجدیدپذیر انجام داده اند اما مشکلی که وجود دارد این است که محبوبیت انرژی های تجدیدپذیر کمتر است و مردم به راحتی نمی توانند از آن ها استفاده کنند.

نماینده اسبق ایران در اوپک افزود: علاوه بر این زیرساخت های اجرای این کار آماده نبوده و مهم تر از همه اینکه قیمت تمام شده این انرژی نسبت به انرژی های فسیلی بیشتر است. تا کنون دولت سوبسید هایی را به مردم داده است اما نمی شود به طور گسترده انرژی را به مردم تحمیل کرد و اگر این نوع انرژی اقتصادی است می بایست جایگاه خود را پیدا کند و نیازی نیست که دولت ها آن ها را حمایت کنند.

وی با بیان اینکه تا کنون تلاش های زیادی برای جایگزینی انرژی های تجدیدپذیر با انرژی فسیلی شده است، اظهار کرد: جایگزینی کامل این دو انرژی زمان بر است و انرژی تجدیدپذیر برای انجام این ماموریت می بایست اقتصادی شود و محبوبیت بیشتری کسب کند به طوری که مردم به راحتی بتوانند از آن استفاده کنند و این انرژی را به انرژِی فسیلی ترجیح دهند.

این کارشناس ارشد حوزه انرژی افزود: تاکنون این اتفاق نیفتاده و جایگزینی بسیار ناچیز بوده به همین دلیل پیش بینی شده که تقاضا انرژی فسیلی در سال به طور متوسط حداقل در یک و دو دهه آینده رو به رشد باشد و هیچ پیش بینی به جز یک سال اخیر و شرایط کرونا پیش بینی دیگری مبنی بر اینکه تقاضا برای انرژی فسیلی منفی باشد وجود ندارد.

خطیبی با بیان اینکه در شرایط عادی هر سال به طور متوسط یک میلیون بشکه تقاضای انرژی های فسیلی رو به افزایش است، گفت: در دهه های گذشته این رشد تقاضا را داشته ایم. بنا براین تا طولانی مدت که پیش بینی ها وجود دارد تقاضای انرژی های فسیلی رو به رشد بوده و هیچ تقاضای منفی وجود ندارد و انرژی های تجدیدپذیر نیز با یک سرعت آرامی در حال رشد هستند و نقش آن ها در تامین نیاز های جهان بسیار کم است.