تنها ۷ میلیون نفر مشمول برق رایگان می شوند

اندیشکده اقتصاد مقاومتی (شبکه تحلیگران اقتصاد مقاومتی سابق) در نامه‌ای به جهانگیری معاون اول رئیس جمهور نسبت به مصوبه برق رایگان دولت واکنش نشان داد.

بر اساس این نامه که محاسبات کارشناسی آن در ۳ پیوست ارائه شده، تنها ۷ میلیون نفر مشمول برق رایگان می شوند که با ۳۰ میلیون نفر اعلامی رئیس جمهور تفاوت قابل توجهی دارد.

در این نامه بیان شده است که یک خانوار عادی با یک یخچال، یک تلویزیون و ۳ لامپ کم مصرف در ماه بیش از ۸۰ کیلووات ساعت الگوی مصرفی اعلام شده، مصرف دارند.

اندیشکده اقتصاد مقاومتی در انتهای این نامه بیان داشته است که اصلی‌ترین چالش در تعرفه گذاری‌ برق (و به طور کلی تعرفه حامل های انرژی) نبود یک سازو کار پویا، دارای منطق مشخص و در عین حال ثابت در تعرفه گذاری است؛ لذا اقدام کلیدی در این زمینه، «اصلاح ساختار تعرفه ها» و افزایش پایه نرخ برق مشترکین پرمصرف مطابق با آن است.

با این اقدام، نه تنها خانوارهای کم مصرف به طور قطعی از برق رایگان بهره مند خواهند شد، بلکه با واقعی شدن قیمت برق در پله های بالای مصرف، یارانه پنهان کاهش یافته و درآمد دولت از این محل افزایش خواهد یافت.

متن نامه فوق به شرح زیر است:

پیرو ابلاغ مصوبه‌ی اخیر هیات دولت طی نامه شماره ۶۲۴۲۴ مورخ ۰۴/۰۶/۹۹ توسط جنابعالی با موضوع «اعمال تخفیف صد در صدی بر تعرفه‌ برق مشترکین کم مصرف خانگی» مطابق الگوی تعیین شده، اندیشکده اقتصاد مقاومتی (شبکه تحلیلگران اقتصاد مقاومتی سابق) این مصوبه را از لحاظ کارشناسی مورد بررسی قرار داده که نتایج آن به استحضار می‌رسد:

یک) بر اساس بررسی های انجام شده، حتی برای اقشار بسیار ضعیف جامعه نیز، انطباق میزان مصرف با الگوهای تعیین شده امکانپذیر نخواهد بود. به عنوان مثال یک مشترک در ایام غیرگرم مناطق عادی و مناطق گرمسیر، تنها با استفاده از یک یخچال معمولی، یک تلویزیون و سه عدد لامپ کم مصرف، مصرفی بیش از ۱۰۰ کیلووات ساعت خواهد داشت که این عدد بیش از الگوی تعیین شده در این مناطق یعنی ۸۰ کیلووات ساعت است. (پیوست ۱)

دو) به نظر می‌رسد برخلاف اظهارات وزیر محترم نیرو، وزارت نیرو به اشتباه تمامی قبوض خانگی (اعم از منازل مورد استفاده و خانه های خالی و سکونتگاه های غیردائم ) را برای تعیین الگوی کم مصرفی در نظر گرفته است که این نوع محاسبه، سبب کاهش غیرطبیعی الگو به ۸۰ کیلووات ساعت شده است. حال آنکه برای دستیابی به الگوی صحیح، ابتدا بایستی قبوض مربوط به خانه های خالی، باغ ویلاها و به طور کلی سکونتگاه های غیر دائم شناسایی شده و از محاسبات حذف شوند، سپس الگوی کم مصرفی لحاظ گردد. (پیوست ۲)

سه) مطابق با بررسی‌های انجام شده، محاسبات مربوط به میزان مشمولین برق رایگان یعنی ۳۰ میلیون نفر که توسط رئیس محترم جمهور مطرح شد نیز دارای اشکال است. بررسی ها حاکی از آن است که در خوشبینانه ترین حالت حدود ۷ میلیون نفر از این طرح منتفع می شوند. (پیوست ۳)

بر این اساس، با توجه به ابعاد اجتماعی این وعده دولت که محاسبات کارشناسی آن به درستی انجام نشده و باعث می‌شود به جای مشترکین کم مصرف، صاحبان خانه های خالی، باغ ویلاها و سکونتگاههای غیردائم از آن منتفع شوند، بازنگری فوری در مصوبه فوق ضروری است.

اصلی ترین چالش در تعرفه گذاری‌ برق (و به طور کلی تعرفه حامل های انرژی) نبود یک سازو کار پویا، دارای منطق مشخص و در عین حال ثابت در تعرفه گذاری است. لذا اقدام کلیدی در این زمینه، «اصلاح ساختار تعرفه ها» و افزایش پایه نرخ برق مشترکین پرمصرف مطابق با آن است. با این اقدام، نه تنها خانوارهای کم مصرف به طور قطعی از برق رایگان بهره مند خواهند شد، بلکه با واقعی شدن قیمت برق در پله های بالای مصرف، یارانه پنهان کاهش یافته و درآمد دولت از این محل افزایش خواهد یافت. اندیشکده اقتصاد مقاومتی آماده است در این زمینه، الگوی پیشنهادی خود که پیش از این در اختیار مقامات دولتی قرار گرفته بود را مجددا ارائه نماید.

پیوست ۱ نامه اندیشکده اقتصاد مقاومتی به شرح زیر است:

به منظور ارائه تصویری روشن از «امکان مصرف» مطابق با الگوهای کم مصرفیِ تعیین شده توسط وزارت نیرو، مثال های زیر می تواند راهگشا باشد. به عنوان مثال برای ماه های غیرگرم مناطق عادی و گرمسیر، اگر فرض کنیم یک مشترک تنها از یک یخچال معمولی، یک تلویزیون معمولی و تنها سه لامپ کم مصرف معمولی استفاده می کند، میزان مصرف انرژی ماهانه‌ این مشترک مطابق جدول ذیل خواهد بود:

برای ماه های گرم در مناطق عادی و برخی از نواحی گرمسیر که از کولر آبی برای سرمایش استفاده می شود نیز جدول فوق به شکل زیر اصلاح می شود:

البته در این مثال ها، اغماض فراوانی صورت گرفته است؛ در واقع زندگی عادی بسیاری از مشترکین قطعا مصارف بالاتری را شامل می شود. علاوه بر این، اقشار کم درآمد جامعه عموما از تجهیزاتی استفاده می‌کنند که به دلیل قیمت نازل و فرسودگی و … مصرف بالاتری دارند. بنابراین دست یابی به این سطح از مصرف در عمل برای غالب مشترکین ممکن نخواهد بود.

پیوست ۲ نامه اندیشکده اقتصاد مقاومتی به شرح زیر است:

با توجه به گزارشات وزارت نیرو، در سال ۹۸ و در ایام غیرگرم مناطق عادی و مناطق گرمسیر، مجموعا بیش از ۱۵۸ میلیون قبض در هر دوره صادر شده است. از این تعداد حدود ۴۵ میلیون قبض (معادل ۲۹ درصد کل قبوض صادر شده) مربوط به پله های مصرفی زیر ۱۰۰ کیلووات ساعت ( پله های ۰ تا ۵۰ و ۵۱ تا ۱۰۰) است. از طرفی متوسط مصرف پله ۰ تا ۵۰ در یک ماه حدود ۱۲ کیلووات ساعت و متوسط مصرف پله ۵۱ تا ۱۰۰ در یک ماه حدود ۷۹ کیلووات ساعت است.

با توجه به تعیین عدد ۸۰ کیلووات ساعت به عنوان الگوی کم مصرفی برای ایام غیر گرم مناطق عادی و مناطق گرمسیر، در این محاسبات این قبوض به عنوان شاخصی برای نحوه مصرف مشترکین عادی در نظر گرفته شده اند. بنابراین با توجه به اینکه متوسط مصرف ۱۲ کیلووات ساعت در ماه برای یک منزل مسکونی به منزله‌ی خالی بودن آن می باشد و نزدیک به ۱۶ درصد از قبوض چنین وضعیتی دارند، می توان دریافت که خانه های خالی و سکونتگاه های غیر دائم در محاسبات لحاظ شده اند.

پیوست ۳ نامه اندیشکده اقتصاد مقاومتی به شرح زیر است:

با توجه به محاسبات وزارت نیرو، بیش از ۸ میلیون و ۴۰۰ هزار مشترک در زمره مشترکین کم مصرف قرار دارند. لذا با ضرب این عدد در مقدار استاندارد بعد خانوار یعنی ۵/۳ نتیجه‌ گرفته شده است که هزینه‌ی برق برای نزدیک به ۳۰ میلیون ایرانی رایگان خواهد شد. این درحالیست که بر اساس آمار وزارت نیرو تا پایان خردادماه سال جاری، بیش از ۲۹ میلیون مشترک خانگی وجود دارد. اگر این عدد را در بعد خانوار ضرب کنیم، باید این نتیجه حاصل شود که جمعیت کشور ۱۰۱ میلیون نفر است که صحیح نیست. علت این مسئله آن است که تعدادی از اشتراک ها مربوط به خانه‌های خالی یا سکونتگاه های غیر دائم بوده (بیش از ۴ میلیون اشتراک خانگی) و لذا این منطق محاسبه بدون حذف این مشترکین از محاسبات، دارای اشکال اساسی است.

با توجه به پیوست ۲ از میان ۸ میلیون ۴۰۰ هزار انشعاب با مصرف کمتر از الگوهای تعیین شده، بیش از ۴ میلیون و ۶۰۰ مشترک (۱۶ درصد از کل قبوض صادره) متوسط مصرف ۱۲ کیلووات ساعت دارند که به معنی منزل مسکونی خالی از سکنه می باشد. در خصوص ۳ میلیون و ۸۰۰ هزار انشعاب باقی مانده که متوسط مصرف ۷۹ کیلووات ساعت دارند نیز با توجه به پیوست ۱ و ۲ بخشی قابل توجهی از آنها مربوط به باغ ویلاها و سکونتگاه های غیردائم است.

بنابراین در بهترین حالت، اگر فرض کنیم نیمی از این تعداد مربوط به سکونتگاههای غیر دائم است، تنها ۱ میلیون ۹۰۰ هزار مشترک باقی می ماند که احتمالا از طرح مذکور منتفع خواهند شد(با توجه به پیوست ۱ این مشترکین از حداقلی ترین تجهیزات زندگی بی بهره هستند). با ضرب این عدد در بعد خانوار (۳.۵) این نتیجه حاصل می شود که طرح دولت در خوشبینانه ترین حالت تنها برق حدود ۷ میلیون نفر را رایگان خواهد کرد.