توضیحات وزارت نفت درباره طرح پالایشی سیراف
۱۶ شهریور سال جاری خبرگزاری مهر در گزارشی با عنوان «آدرس دهی غلط وزیر نفت در پالایشگاه‌سازی» به طرح پالایشی سیراف با تولید محصول نفتا پرداخت. وزارت نفت پیرامون این گزارش توضیحاتی ارائه داده است که متن کامل آن به این شرح است:
در ادامه حرکت تحریفی و وارونه سازی حقایق و واقعیت‌های صنعت نفت کشور، در تاریخ ۱۶ شهریورماه ۹۹، گزارشی غیرواقعی با عنوان «آدرس دهی غلط وزیر نفت در پالایشگاه‌سازی» منتشر کرد که این گزارش به طور غیرکارشناسی و غیرمنصفانه به نقد طرح پالایشی سیراف پرداخته است. اگرچه اداره کل روابط عمومی وزارت نفت بارها در این زمینه شفاف سازی کرده اما انتشار این گزارش، فرصت مناسب دیگری برای تبیین ابعاد اجرای این طرح راهبردی است.
گزارش مذکور در ابتدا مدعی است «وزیر نفت که در تمامی ادوار وزارت خود در صنعت نفت، کلنگ هیچ پالایشگاهی را زمین نزده، تلاش دارد تا «تخصیص مجوز خوراک» را به عنوان ریل گذاری و طراحی و توسعه صنعت پالایشی در کارنامه خود بگنجاند. حال آنکه طرح سیراف با تولید محصول نهایی نفتا، نه تنها توجیه اقتصادی ندارد بلکه در حقیقت دور باطل در زمینه جلوگیری از خام فروشی است.» فارغ از ذهن ناآگاه نویسنده که عملکرد وزیر کنونی نفت را در تکمیل و راه اندازی پالایشگاه ستاره خلیج فارس و تحقق خودکفایی بنزین را نادیده می‌انگارد، طرحی به بزرگی سیراف که مصرف کننده روزانه ۳۶۰ هزار بشکه میعانات گازی است، چگونه نمی‌تواند به عنوان یک اقدام بزرگ در روند توسعه صنعت پالایشی کشور مورد توجه قرار نگیرد؟ جهت درک بهتر بزرگی طرح سیراف یادآور می‌شود که با راه اندازی ۳ فاز پالایشگاه ستاره خلیج فارس که از آن به عنوان بزرگترین پالایشگاه میعانات گازی جهان نام برده می‌شود، مصرف آن به حدود ۳۶۰ هزار بشکه رسیده است که معادل خوراکی است که طرح پالایشی سیراف قرار است دریافت کند. از سوی دیگر خوراک طرح پالایشی سیراف، میعانات گازی است که از میدان گازی پارس جنوبی تأمین می‌شود.
نویسنده گزارش خبرگزاری مهر در گزارش خود تلاش دارد تا طرح پالایشی سیراف را به لحاظ تولیدات آن و به خصوص نفتا زیرسوال برده و آن را غیراقتصادی جلوه دهد. در پاسخ به این ادعای نادرست یادآور می‌شود که نفتا، مهمترین محصول این طرح پالایشی است که در حدود ۶۰ درصد کل تولید آن را در بر می‌گیرد. نفت‌گاز یورو ۵ و سوخت جت با سولفور پایین هم حدود ۴۰ درصد مابقی محصولات تولیدی سیراف است که با توجه به کیفیت محصولات از بازار خوبی در داخل و خارج برخوردار است.
جهت اطلاع نویسنده گزارش یادآور می‌شود نفتا یک محصول میانی در صنایع پایین دستی نفت و گاز به شمار می‌آید که قابلیت تبدیل به محصولات دیگری از جمله بنزین و همچنین محصولات پتروشیمی را دارد. در واقع زنجیره سودآوری و اقتصادی بودن این طرح به صنعت پتروشیمی پیوند می‌خورد، اما همچنان دست بخش خصوصی باز گذاشته شده است که پس از تولید نفتا، آن را یا در این پالایشگاه‌ها به بنزین تبدیل می‌کند یا نفتا را به عنوان خوراک ترکیبی به واحدهای پتروشیمی انتقال می‌دهد.
از سوی دیگر و بر خلاف ادعای نویسنده گزارش خبرگزاری مهر، اجرای طرح پالایشی سیراف و تولید محصول عمده آن یعنی نفتا بر مبنای ارزیابی‌های فنی و اقتصادی بسیار پیشرفته ای در دستور کار قرار گرفت و بارها و بارها توسط وزارت نفت، مالکان پالایشگاه‌های هشت‌گانه سیراف، شرکت زیرساخت فراگیر پالایشی سیراف، یک مشاور داخلی و همچنین شرکت فرانسوی Axens بررسی شده است و همگی این گزارش‌ها نشان از نرخ بازگشت داخلی (IRR) حداقل ۲۰ درصد برای پالایشگاه‌های سیراف دارد. این نرخ بازگشت داخلی بالا عمدتاً به دلیل مکان‌یابی مناسب برای پالایشگاه‌های سیراف و کاهش هزینه‌های انتقال میعانات، تأمین برق و گاز، وجود بندر، پست و اسکله در سایت سیراف و همچنین تخفیف پنج درصدی در قیمت خوراک و ارزش افزوده بالای محصولات تولیدی پالایشگاه‌های سیراف است.
علاوه بر این طرح سیراف قرار بود پیش از تحریم‌ها با تأمین مالی فاینانس اجرا شود و بیمه‌های معتبر صادراتی دنیا و بانک‌های تجاری معتبر نیز از آن استقبال کرده بودند. این شواهد نشان از مطالعات امکان‌سنجی گسترده و اقتصادی بودن آن داشته و دارد که هم اکنون هم موجود است.
بر خلاف ادعای نویسنده گزارش خبرگزاری مهر، میزان تقاضا برای نفتای سبک تا ۲۰ سال آینده بیشتر از میزان تولید آن در بازار خواهد بود. اساس گزارش مطالعات بازار شرکت انگلیسی- آمریکایی Nexant که گزارش‌های آن توسط شرکت‌های معتبر نفتی ملاک ارزیابی طرح‌های توسعه‌ای قرار می‌گیرد،در سال ۲۰۳۵ میزان تقاضا حدود ۳۵۵ میلیون تن و میزان تولید حدود ۳۴۵ میلیون تن خواهد بود و این یعنی حدود ۱۰ میلیون تن کمبود عرضه نفتای سبک در بازار که عمده این تقاضا مربوط به کشورهای شرق و جنوب شرق آسیا است. گزارش Nexant تاکید دارد که با مصرف میعانات گازی در منطقه خلیج فارس و از جمله ایران (در پالایشگاه‌های ستاره خلیج فارس و سیراف)، صادرات میعانات گازی از این منطقه به شدت کاهش یافته و تقریباً به صفر نزدیک خواهد شد و از آنجا میعانات گازی مورد نیاز اسپیلیترهای آسیا به منظور تولید نفتا برای واحدهای الفین و آروماتیک عمدتاً توسط ایران و قطر تأمین می‌شود، بنابراین نفتای سبک و سنگین تصفیه شده تولیدی پالایشگاه‌های سیراف به عنوان بهترین گزینه برای جایگزینی میعانات گازی خریداری شده توسط پالایشگاه و پتروشیمی‌های شرق آسیا معرفی می‌شود. این موضوع در کنفرانس سال ۲۰۱۷ نفتا و میعانات گازی پلتس Platts در رتردام هلند و همچنین در گزارش مطالعات بازار شرکت Nexant نیز مطرح شده است.
در پایان یادآور می‌شود که تأخیر در اجرای طرح راهبردی سیراف نه به دلیل اقتصادی نبودن آن، بلکه چنانکه همگان به آن آگاه هستند تنها به دلیل مسائل مالی و تحریم‌ها بوده است که خوشبختانه با تصویب قانون “حمایت از توسعه صنایع پتروپالایشی با استفاده از سرمایه‌های مردمی” در مجلس شورای اسلامی در اولویت اجرا و بهره‌مندی از سازوکار تأمین مالی قرار گرفته و امید می‌رود روند اجرایی آن در ماه‌های آینده سرعت گیرد. بر اساس اطلاعات واصله نخستین پالایشگاه طرح پالایشی سیراف موسوم به آدیش جنوبی، پیشرفت ۳۵ درصدی داشته و به گفته مجری آن با تأمین و تجهیز این پالایشگاه ۶۰ هزار بشکه‌ای، فاز نخست آن تا اواخر سال ۱۴۰۰ به بهره برداری برسد.
خبرگزاری مهر توضیحات کارشناسی و مستدل خود درباره نکات مطرح شده در این توضیحات را طی گزارشی مجزا منتشر می‌کند.
