علت عدم استفاده از انرژی های نو در ایران چیست؟

علت عدم استفاده از انرژی خورشیدی در ایران چیست؟

کشور ایران دارای 2 کویر بزرگ در مرکز خود است که در تمام مدت سال به ندرت آسمان آنها ابری می شود. تقریبا در تمامی دقایق روز آفتاب در این 2 کویر می تابد و بیابان های بزرگی نیز در کشور وجود دارد که کمتر اوقاتی پیش می آید که ابرها مانع تابیدن نور خورشید شوند.

وحید عباسی عضو هیات علمی دانشگاه صنعتی کرمانشاه در این زمینه گفت: امروزه تامین انرژی و نحوه مدیریت آن تاثیرات مستقیمی بر زندگی، اقتصاد، محیط زیست، سیاست دولت‌ها و مناسبات جهانی کشور‌ها دارد. انرژیهای نو به وفور در دسترس هستند و تنوع آن‌ها متناسب با شرایط آب و هوایی و جغرافیایی است. از جمله منابعی که در سالهای اخیر مورد بهره‌برداری قرار گرفته می‌توان به انرژی خورشیدی، بادی، زمین گرمایی، بیومس، بیوگاز و موجی… اشاره کرد.

عباسی تصریح کرد: هزینه بالای تجهیزات نیروگاه‌های انرژی نو و هزینه پائین انرژی در ایران باعث شده که تمایل کمتری به بهره‌بری از این منابع بی‌پایان وجود داشته باشد. البته دولت در این زمینه برنامه‌هایی را ارائه کرده که نیاز به توجه بیشتر دارد.

عباسی خاطرنشان کرد: اگر بخواهیم منابع انرژی نو را دسته‌بندی کنیم و میزان توان تولیدی احتمالی را بررسی کنیم، به عدد بسیار بزرگی خواهیم رسید. در واقع به علت تنوع آب و هوایی و طبیعت ایران تاسیس انواع مختلف نیروگاه‌های انرژی نو وجود دارد. حتی می‌توان بر روی انرژی موجی، زمین گرمایی و… حساب ویژه باز کرد.

وی افزود: حال باید پرسید که چرا تنها درصد خیلی کمی از انرژی مصرفی کشور از این طریق تامین می‌شود. مطرح شدن انرژی نو در محیط‌های دانشگاهی به عنوان یکی از زمینه‌های تحقیقاتی کافی نیست و باید راه‌کارهایی جهت عملیاتی کردن نتایج در نظر گرفته شود.

عباسی ادامه داد: در آینده که منابع فسیلی به اتمام برسند، کشورهایی که دارای تکنولوژی پیشرفته‌تری در جذب، کنترل و بهره‌برداری از منابع انرژی نو باشند از قدرت استراتژیک بیشتری برخوردار خواهند بود. از این‌رو دانشگاه‌ها، صنایع مرتبط و دولت باید برنامه‌ریزی‌های لازم را انجام دهند و منابع لازم را جهت ارتقاع این تکنولوژی فراهم کنند. بسیاری از کشور‌ها اقداماتی در این زمینه انجام داده‌اند، اما سهم ایران در این عرصه بسیار ناچیز بوده‌ است. در حالیکه شرایط آب و هوایی ایران استفاده از نیروگاه‌های خورشیدی، بادی و موجی را امکان‌پذیر می‌کند.

وی یادآور شد: از آنجایی که هزینه تامین انرژی بادی کمتر از حالت‌های دیگر است اقداماتی در این زمینه انجام شده و نیاز به گسترش بیشتر دارد. در یکسال اخیر جهت راه‌اندازی نیروگاه‌های بادی، توسط دولت و وزارت نیرو اقداماتی صورت گرفته و می‌تواند امکان‌سنجی توسعه آن در کل کشور مورد مطالعه قرار گیرد.

عباسی در خصوص استفاده از انرژی خورشیدی نیز اظهارکرد: هزینه سلول‌های خورشیدی یکی از مواردی بوده که در طی دوران تکنولوژی خود کاهش یافته، ولی هنوز استفاده از آن در ایران به صرفه نمی‌باشد. با توجه به منحنی کاهش قیمت سلول‌ها امید است که در آینده بهره‌برداری از انرژی خورشید بیشتر شود.

دلایل عدم استقبال از نیروگاه‌های خورشیدی

در بررسی‌های انجام شده حدود ۶۰ هزار مگاوات ظرفیت تولید انرژی خورشیدی،۱۵ هزار مگاوات انرژی بادی و بیش از ۲۵۰۰ مگاوات انرژی “بیوزیست”در ایران وجود دارد که در مقایسه با ۷۶ هزار مگاوات ظرفیت نصب شده نیروگاهی رقم بالایی است اما با این وجود از این ظرفیت آنطور که باید استفاده نمی شود.

طبق برآوردهای وزارت نیرو تا کنون ظرفیت نصب شده انرژی‌های تجدیدپذیر در کشور ۲۰۰ مگاوات تعیین شده و طبق برنامه ریزی های صورت گرفته قرار شده که تا پایان امسال ۱۰۰ مگاوات دیگر به این ظرفیت اضافه شود و در سال‌های آتی نیز حدود ۳۰۰، ۷۰۰ و ۱۰۰۰ مگاوات افزایش ظرفیت در دستور کار وزارت نیرو قرار گرفته است.

در مجموع نگاه دولت یازدهم به ارتقای انرژی تجدیدپذیر در ایران بسیار جدی است و برای همین موضوع نیز مولفه های تشویقی و تضمینی گوناگونی را برای جذب سرمایه گذار لحاظ کرده اما با این وجود وضعیت پیشرفت این انرژی در کشور در قیاس با سایر کشورهای دیگر روند کندی داشته است.

از سوی دیگر بند ب سیاست های کلی نظام جمهوری اسلامی بر ایجاد تنوع در منابع انرژی کشور با رعایت مسایل زیست محیطی و تلاش برای استفاده از سهم تجدید پذیرها و ایجاد نیروگاه‌های خورشیدی و بادی و …تاکید دارد بر همین اساس توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر جزو سیاست‌های کلی کشور قرار گرفته که برنامه‌های کلان و راهبردی کشور بر آن تاکید دارد تا جایی که در سیاست‌های کلی برنامه ششم توسعه که از سال ۱۳۹۶ اجرایی می‌شود، فقط در یک بند در خصوص انرژی اشاره شده و آن هم افزایش سهم انرژی‌های تجدید پذیر و نوین است به طوری که بر اساس این برنامه ۲۵ هزار مگاوات به ظرفیت تولید برق کشور اضافه خواهد شد که از این میزان، ‌۵ هزار مگاوات مربوط به انرژی‌های تجدیدپذیر خواهد بود.

در زمان حاضر، حدود ۸۲ تا ۸۳ درصد انرژی برق مورد نیاز از منابع سوخت فسیلی تأمین می‌شود و این موضوع سبب شده که به محیط زیست آسیب وارد شود و این در شرایطی رقم خورده که در ایران منابع متنوعی از انرژی وجود دارد و علی رغم افزیش ۶ درصدی مصرق برق نسبت به گذشته بازهم آن طور که باید از پتانسیل های انرژی تجدید پذیر استفاده نمی شود.

در این بین وزارت نیرو نیز ناکارامدی خود را در عدم توسعه انرژی های تجدیدپذیر اعتراف کرده و به گفته ستار محمودی قائم مقام وزیر نیرو گرچه تاکنون نتوانسته‌ایم میزان قابل توجهی از نیاز انرژی کشور را از طریق انرژی‌های تجدید پذیر فراهم کنیم اما جای تردید نیست که وزارت نیرو به عنوان سیاست‌گذار انرژی کشور، مصمم به توسعه استفاده از انرژی‌های تجدید پذیر بخصوص انرژی خورشیدی و بادی باشد.

وی با اشاره به نگرانی سرمایه گذاران در این بخش گفت: نرخ خرید برق در زمان حاضر تا ۲۰ کیلووات حدود ۸۰۰ تومان، و از ۳۰ مگاوات به بالا حدود ۳۲۰ تومان برای هر کیلووات ساعت در نظر گرفته شده تا مشوقی برای صنعتگران باشد.

وی به تولید برق توسط بخش خانگی به عنوان یک تجارت اقتصادی یاد کرد و افزود: مشترکان خانگی می‌توانند پنل های خورشیدی را بر بالای بام خود نصب کرده و به تولید برق بپردازند، آنگاه برق حاصل را با قیمت بالا به وزارت نیرو بفروشند و برق مصرفی خود را از دولت با قیمت پایین تر تأمین کنند.

محمودی با اشاره به اینکه بزرگ‌ترین دغدغه سرمایه‌گذاران در بخش انرژی‌های نو، وجود ثبات در خرید تضمینی برق تجدیدپذیر است، گفت: برخی نگران این هستند که چون کشور ما از منابع سرشار و غنی نفت و گاز برخوردار است و تا زمانی که گاز ارزان قیمت وجود دارد کسی به سمت انرژی‌های نو که نسبت به انرژی فسیلی، کمی گران‌تر باشد روی نخواهد آورد دچار دغدغه‌های ذهنی شده‌اند.

همچنین صادق‌زاده مدیرعامل سازمان انرژی‌های نو کشور با استناد به ماده ۶۱ قانون اصلاح الگوی مصرف که پایه و زیرساخت اصلاح الگوی مصرف است، گفت: این ماده از قانون، بر حمایت از تولید کنندگان تاکید دارد و وزارت نیرو موظف است نسبت به عقد قرارداد خرید تضمینی از تولید کنندگان غیر دولتی اقدام کند.

وی با اشاره به اینکه بیش از ۹۰ درصد ظرفیت‌های تجدید پذیر دنیا به روش خرید تضمینی است که مشوقی برای بخش خصوصی خواهد بود، افزود: مجلس شورای اسلامی مصوب کرده که طبق ماده ۵ قانون حمایت از صنعت برق، دولت موظف است برای تأمین بخشی از انرژی‌های تجدیدپذیر عوارض مصرف برق را پیش‌بینی کرده و ۱۰۰ درصد آن را صرفاً با کمک به اجرای طرح‌های مذکور، حمایت کند.

صادق زاده با اشاره به اینکه سال گذشته و امسال حدود ۱۴ نیروگاه برق تجدیدپذیر به تولید مشغول هستند و حتی یک‌روز هم در پرداخت مطالبات آنان تأخیر نشده است، اظهار کرد: بر اساس ماده ۶۱ آئین نامه اجرایی هیات وزیران در بهمن ماه گذشته آمده است، ‌ حرکت جدیدی که شروع می‌شود، از مردم به مردم است و دولت و سانا فقط نقش ایجاد هماهنگی بین مردم را ایفا می‌کنند.

در سال‌های گذشته برخی نقطه نظرات وجود داشت که چون کشور سرشار از منابع نفت و گاز است، توسعه تجدیدپذیرها باید متوقف شود که موضع گیری‌های دست اندرکاران این امر این تفکر را بر هم ریخت اما اکنون نیز شاهد ارتقای قابل انتظار انرژی های تجدید پذیر نیستیم که بسیاری دلیل این امر را نبود تضامین پرداخت و قیمت های تشویقی بیان می کنند.

هیات وزیران قیمت انرژی‌های تجدیدپذیر را بر اساس سه مؤلفه، سوخت صرفه‌جویی شده، ‌ هزینه‌های اجتماعی و زیست‌محیطی صرفه‌جویی شده و هزینه تبدیل انرژی در بازار برق تعیین می‌کند و سازمان محیط زیست در سال گذشته نیز قیمت برق تولیدی از تجدیدپذیرها را ۱۵۰۰ ریال اعلام کرد و امسال قرار بود این مبلغ را تا ۲۰۰۰ ریال افزایش دهد؛ ولی سازمان برنامه و بودجه این مبلغ را تا ۶۸۲ ریال کاهش داد که در روند توسعه نیروگاه‌های زیست توده و زباله سوز تأثیر منفی گذاشت.

فوران وجود انرژی تجدیدپذیر و عدم استفاده کافی در ایران بر کسی پوشیده نیست اما با توجه به اینکه تا سال ۱۴۰۴ قرار است ایران هاب انرژی در منطقه شود لازم است که به این مهم توجه بیشتری شود.