فرصت‌های پیش روی صنعت نفت و گاز ایران

به نقل از وزارت نفت، دفتر مطالعات انرژی، صنعت و معدن این مرکز در گزارشی با عنوان «بررسی تحولات سال‌های ۲۰۱۸ و ۲۰۱۹ و چشم‌انداز بازارهای جهانی انرژی در افق ۲۰۴۰ میلادی، فرصت‌ها و تهدیدهای پیش روی ایران» آورده است: بازارهای انرژی جهان در سال ۲۰۱۸ وضع کم سابقه‌ای را تجربه کردند که به اعتقاد صاحبنظران نقش مهمی در تغییر سناریوهای جهانی انرژی در بلندمدت ایفا خواهد کرد.

در این مقطع باوجود کاهش رشد تولید ناخالص داخلی جهان و رشد قیمت حامل‌های انرژی به‌ویژه نفت‌خام، رشد سریع و بی‌سابقه تقاضای انرژی و انتشار کربن مشاهده شد که ریشه در پدیده تغییرات آب و هوای جهان دارد.

این گزارش می‌افزاید: در واقع تأثیر تغییرات آب و هوایی به‌صورت افزایش تعداد روزهای بسیار گرم و بسیار سرد در مناطق مختلف جهان، رشد غیرمعمول تقاضای انرژی برای گرمایش و سرمایش را به دنبال داشت که موجب افزایش قابل توجه و همزمان مصرف نفت‌خام، گاز طبیعی و زغال سنگ شد.

براساس گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس، از دیگر رویدادهای مهم سال ۲۰۱۸ می‌توان به ثبت دو رکورد تاریخی برای افزایش تولید نفت و گاز طبیعی از سوی ایالات متحده اشاره کرد. دستیابی به ۲.۲ میلیون بشکه در روز رشد تولید نفت و افزایش تولید گاز طبیعی به میزان ۵۲۰ میلیون مترمکعب در روز (معادل ۱۹ فاز میدان گازی پارس‌جنوبی) تنها در یک سال از سوی ایالات متحده و رشد بی‌سابقه تولید LNG استرالیا با کسب سهم ۴۰ درصدی از کل افزایش تولید LNG جهان در سال ۲۰۱۸ را می‌توان نقاط عطفی در بازار جهانی نفت و گاز دانست که در سال ۲۰۱۹ نیز این روند البته در سطحی پایین‌تر تکرار شد.

بنا بر این گزارش، اتفاق مهم طرف تقاضای بازار در این مقطع زمانی، اختصاص حدود ۷۰ درصد از رشد مصرف انرژی جهان به ترتیب به چین، ایالات متحده و هند بود که در این زمینه چین و ایالات متحده بالاترین رشد مصرف نفت و گاز و هند بیشترین سطح افزایش مصرف زغال‌سنگ را تجربه کردند. در مقطع زمانی مورد بررسی، تولید جهانی انرژی‌های تجدیدپذیر، برق‌آبی و هسته‌ای رشد چشمگیری نداشت و در کنار رشد قابل توجه انرژی‌های فسیلی و رشد فزاینده انتشار کربن، نگرانی‌های جدی کارشناسان درخصوص تحقق اهداف توسعه پایدار با اتکا به اقتصاد کم‌کربن را به دنبال داشته است.

گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس عنوان می‌کند که تحولات سال ۲۰۱۸ بازارهای انرژی، تأثیر خود را در جدیدترین و به‌روزترین مطالعه انجام‌شده درخصوص چشم‌انداز انرژی جهان در سال ۲۰۴۰ میلادی که اواخر سال ۲۰۱۹ منتشر شد، به جا گذاشت. آنجاکه یافته‌های بررسی‌های جدید حاکی از ادامه سلطه سوخت‌های فسیلی در سبد انرژی جهان در افق ۲۰۴۰ است.

در واقع با وجود کاهش نرخ رشد تقاضای سوخت‌های فسیلی، مجموعاً ۷۴ درصد از انرژی اولیه مورد نیاز جهان توسط نفت، گاز و زغال‌سنگ تأمین خواهد شد. در بازار جهانی نفت، ایالات متحده، عربستان سعودی و روسیه ضمن حفظ جایگاه خود در سال ۲۰۴۰ به‌عنوان تولیدکنندگان و صادرکنندگان عمده نفت، صف خود را از سایر تولیدکنندگان جدا کردند.

در بازار جهانی گاز نیز همانند شرایط کنونی، ایالات متحده و روسیه به ترتیب به‌عنوان مهم‌ترین تولیدکنندگان گاز طبیعی فاصله خود را با سایر عرضه‌کنندگان در سال ۲۰۴۰ به میزان چشم‌گیری افزایش خواهند داد.

ظهور بازیگران جدیدی چون استرالیا، آرژانتین و چین و رشد قابل توجه تولید گاز الجزایر به‌عنوان یک تولیدکننده سنتی گاز، از دیگر ویژگی‌های بازار گاز جهان در افق ۲۰۴۰ است.

با توجه به تصویر ارائه‌شده از آینده بازارهای انرژی جهان در بلندمدت، بخش انرژی به‌ویژه صنعت نفت و گاز ایران با فرصت‌های ارزشمند و هم‌زمان تهدیدهای جدی روبه‌رو می‌شود که شایسته تأمل و توجه از سوی سیاست‌گذاران کلان انرژی کشور به‌منظور اتخاذ راهبردهای صحیح، کارآمد و بهنگام است.