اصطلاحات و تعاریف مهم در شبکه انتقال برق

شبکه:
یک “شبکه” عبارتست از یک سری پست ها، خطوط، کابل‌ها و سایر تجهیزات الکتریکی که به منظور انتقال انرژی از نیروگاه‌ها به مصرف کننده نهایـــی متصل شده اند. دامنه شبکه ممکن است، به عواملی غیر از گروه بندی الکتریکی اتصالات یا تجهیزات محدود شود، به عنوان مثال، ممکن است محدودیتی بر یک ناحیه جغرافیایی خاص، یک ولتاژ، یک نوع جریان، یک مالکیت مطرح باشد یا ممکن است که آن تابعی از مرز بین نیروگاه‌ها و مصرف کننده‌های انرژی الکتریکی باشد.

شبکه به هم پیوسته:
شبکه‌ای است که می‌تواند به صورت ملی و یا فراملی در وظیفه اصلی خود قابل تنظیم باشد به طوریکه هم از نظر اقتصادی و هم از نظر کارآیی بتواند درخواست‌های انرژی برق را با تولید آن به سطح بهینه برساند

خارج از شبکه:
شبکه‌های منطقه ای، استانی و یا شبکه‌های جزیره‌ای که به شبکه‌های مجاور یا شبکه بهم پیوسته سراسری ارتباط و اتصال نداشته باشند.

مدار یک خط یا کابل الکتریکی:
عبارت است از تعدادی از هادی‌های بطور الکتریکی غیر قابل تفکیک که یک سیم سه فاز یا سیستم دیگری را تشکیل می‌دهند و قادر به انتقال انرژی الکتریکی از یک نقطه به نقطه دیگر هستند.

پست یا ایستگاه برق:
محلی است که با مجموعه‌ای از تاسیسات و تجهیزات برقی شامل ترانسفورماتور‌ها، کلید‌ها، سکسیونر‌ها، وسایل اندازه گیری، خطوط ورود و خروج، راکتور و کاپاسیتور و بی‌های مختلف برای انتقال و توزیع برق از آن استفاده می‎شود.

پست بخشی از یک شبکه است، که در یک مکان مفروض متمرکز شده و جهت اتصال و قطع انتخابی مدارات الکتریکی در داخل یک شبکه بکار میرود. مضافاً اینکه ممکن است قابلیت انتقال انرژی الکتریکی بین شبکه هایی که در سطوح ولتاژی متفاوت بهره برداری می‌شوند وجود داشته باشد.

انواع پست از نظر جغرافیائی
۱ -پست GIS (کمپکت فشرده): به پستی گفته می‌شود که عایق استفاده شده در آن گاز SF۶ است. یعنی تمام اجزای پست (بریکر – باس‎بار – سکسیونر و …) با فضای آزاد ارتباطی ندارد Gas Isolated Substation و به همین دلیل فضای کمی را اشغال می‌نماید و سرپوشیده است (indoor)

۲ -پست متعارف (AIS): به پستی گفته می‌شود که کلیه تجهیزات اصلی در فضای باز قرار می‌گیرند و با توجه به شرایط آب و هوائی سطح اشغال شده توسط آن در مقایسه با پست فشرده بزرگتر است.

۳ – پست سیار: به پستی گفته می‌شود که در مواقع اضطراری و به طور موقت با نصب یک ترانسفورماتور سیار در محدوده خطوط انتقال به صورت T-off یا ورود و خروج برق بخشی از مصرف کنندگان تامین می‎گردد.

انواع پست از نظر تجهیزات
۱ – پست SS (Switch Station) (کلید خانه) این پست فقط شـــــامل خطوط انتقال و کلید و سکسیونر و راکتــــور می‌باشد. مثال: پست رودشور – جلال – تیران و … ۲ – پست GS (Generator station) یــــــا (پست بلافصل نیروگاهی) این پست متصل به یک نیروگاه می‌باشد و به آن دسته از پست هایی اتلاق می‌گردد که انرژی تولیدی نیروگاه را به شبکه انتقال می‎دهند، این پست‎‌ها جزء پست‌های انتقال نیستند و مالکیت آن‌ها با نیروگاه می‌باشد.

۳ – پست‌های معمولی انتقال و فوق توزیع این پست‌ها دارای دو یا چند سطح ولتاژ می‌باشد که توسط ترانسفورماتور به یکدیگرمتصل اند.

ولتاژ:
اختلاف پتانسیل الکتریکی بین دو نقطه از یک مدار را گویند.

ولتاژ طراحی مدار یک خط یا کابل الکتریکی (کیلوولت):
عبارت است از حداکثر ولتاز نرمال بین فازهایی که بر اساس آن‌ها طراحی و ساخته شده است.

ولتاژ بهره برداری مدار یک خط یا کابل الکتریکی (کیلوولت):
عبارت است از حداکثر ولتاژ بین فاز‌ها که مدار عموماً به ازارء آن بهره برداری می‌شود.

ترانسفورماتور:
دستگاهـی است که در پست یا ایستگاه بـرق نصب می‌شود و جهت افزایش یا کاهش ولتاژ یک مدار الکتریکی بکار می‌رود.

نسبت تبدیل:
همان نسبت ولتاژ اولیه و ثانویه و (ثالثیه) در ترانسفورماتورهای پست (ایستگاه برق) است که نشان می‌دهد انرژی الکتریکی با چه ولتاژی وارد ترانسفورماتور می‌شود و با چه ولتاژهایی از آن خارج می‌شود.

حداکثر بار اکتیو (توان موثر):
حداکثر توان حقیقی که از ترانسفورماتورهای پست در طول یکدوره یکساله می‌گذرد.

حداکثر بار راکتیو (توان غیر موثر):
حداکثر توان راکتیو که از ترانسفورماتورهای پست در طول یکدوره یکساله می‌گذرد.

ظرفیت پست:
ظرفیت نامی یک ایستگاه برق بر اساس مجموع قدرت ظاهری ترانسفورماتورهای نصب شده در آن بر حسب مگاولت آمپر و یا بر اساس ظرفیت حرارتی شینه بر حسب کیلوآمپر می‌باشد.

ظرفیت راکتور:
عبارتست از ظرفیت نصب شده نامی راکتور، حک شده بر روی پلاک مشخصه آن بر حسب کیلووار یا مگاوار.

ظرفیت خازن:
عبارتست از ظرفیت نصب شده نامی هر مجموعه خازنی به کیلووار یا مگاوار که بر روی پلاک مشخصه آن حک شده است

نسبت حداکثر بار به ظرفیت
نسبت حداکثر بار به ظرفیت= ۱۰۰ * (۰. ۹ *جمع ظرفیت ترانس ها/حداکثر بار اکتیو)

طول مدار:
عبارتست از میانگین طول واقعی هادی یک مدار از پست مبدا تا پست مقصد به کیلومتر

طول مدار یک خط یا کابل الکتریکی (کیلومتر) عبارت است از طول حقیقی هر یک از هادی‌های آن یا متوسط طول هادی‌ها، در صورت وجود اختلاف قابل ملاحظه در طول‌های آن‌ها

طول مسیر:
عبارتست از مجموع فاصله دکلهای خط بین دو نقطه مبدا خط و مقصد آن یا اولین پست بعد از پست مبدا به کیلومتر به عبارت دیگر طول مسیر یک مدار یا خط الکتریکی (متر یا کیلومتر)، اعم ازهوایی یا زیر زمینی عبارت است از طول تصویر واقعی آن.

در آمار انبوه بهتر است طول مدار به جای طول مسیر قید شود.

نام هادی:
نام تجاری – فنی هادی که در خط انتقال مورد استفاده قرار گرفته است.

طول کابل خط:
در خطول زیر زمینی، طول تعداد رشته کابل‌های بکار گرفته شده در طول مسیر

نوع غلاف:
در خطوط زیر زمینی جنس غلاف کابل مورد استفاده قرار گرفته شده که معمولاً مسی – آلومینیومی است.

سطح مقطع:
سطح مقطع موثر کابل خط زمینی (بر حسب میلیمتر مربع)

جریان مجاز:
حداکثر شدت جریانی که هادی در آن زمان به حد حرارتی می‌رسد. حداکثر جریانی که بدون صدمه زدن به هادی بطور دائمی می‌تواند از هادی عبور نماید.

تعداد باندل:
عبارتست از تعداد هادیهای هر فاز که می‌تواند ۲ و ۳ و ۴ سیم باشد که به وسیله جداساز با فاصله معین وموازی با یکدیگر نگاه داشته می‌شود و با یکدیگر در ارتباط می‎ باشند.

سیم محافظ:
سیمی است که معمولاً برای محافظت هادیهای فاز وسایر تجهیزات در مقابل برخورد مستقیم صاعقه مورد استفاده قرار می‎گیرد و در بالاترین قسمت برج نصب می‌گردد و از طریق برج به زمین اتصال دارد و جنس آن‌ها فولاد گالوانیزه یا با پوشش آلومینیوم و یا از نوع آلومینیوم فولاد است که جدیدا از نوع با هسته فیبرنوری نیز استفاده شود.

کد دیسپاچینگ خط:
شماره شناسایی خط بر اساس دستورالعملهای دیسپاچینگ می‌باشد. در شماره گذاری خطوط انتقال از دو حرف و سه رقم استفاده می‌گردد که حرف اول و دوم به ترتیب علامت شناسایی پست ابتدا و پست انتهای خط و اولین رقم بعد از حروف شناسایی، نشان‎دهنده سطح ولتاژ و دو رقم بعدی نشانگر شماره خط می‌باشند.

خط چند مداره:
خطی است که دارای چندین مدار برق با یک ولتاژ یا ولتاژهای مختلف می‎باشد

خط تک مداره:
خطی است که تن‌ها یک مدار الکتریکی پست ابتدا را به پست انت‌ها متصل نماید.

برج زاویه‌ای یا دکل کششی (TensionTower):
دکلی است که زاویه مجاز انحراف خط در آن زیاد است و با توجه به نوع آن می‌تواند اختلاف کشش در دو طرف را تحمل کند. زنجیره مقره‎‌ها در امتداد سیم قرار می‎گیرند. از این نوع دکل در مسیر مستقیم یا نقاط زاویه استفاده می‌شود.

برج آویزی یا دکل آویزی (Suspension Tower):
دکلی است که زاویه مجاز انحراف خط در آن از چند درجه تجاوز نمی‌کند و زنجیره مقره بصورت I.، II یا V. تک یا چند تائی می‌باشد و کشش افقی سیم در دو طرف آن مساوی است.

زنجیره مقره:
ارتباط چند مقره سری شده با دکل را گویند.

جنس مقره:‌
می‌تواند شیشه‌ای یا سرامیکی و یا سلیکون رابر باشد.

نوع برج:‌
می‌تواند فلزی بصورت (دکل یا تلسکوبی) و یا چوبی و یا سیمانی باشد.

سیم محافظ (سیم گارد):‌
می‌تواند سیم معمولی یا غیر فیبر نوری (۷NO۸ ویا …) و یا کابل فیبر نوری (OPGW و یا…) باشد.

در فرمول Z. (R,X,B):
Z.: امپدانس الکتریکی خط یا مقاومت ظاهری خط
R.: مقاومت الکتریکی خط بر حسب اهم بر کیلومتر
X.: اندوکتانس خط یا مقاومت القایی خط بر حسب اهم بر کیلومتر
B.: سوسپتانس خط

خروج طبق برنامه:
خروج ازمدار واحد نیروگاهی، خطوط و یا تجهیزات پست‌ها که براساس برنامه سالیانه قبل از شروع هر سال توسط دیسپاچینگ تعیین و تصویب می‌گردد.

خروج اضطراری:
خروج واحد نیروگاهی، خطوط و یا تجهیزات پست‌ها بدلیل وقوع خرابی یا شرایط دیگر که در برنامه سالیانه پیش بینی نشده باشد.

برقدارکردن:
در مدار قرار گرفتن واحد نیروگاهی، خطوط و یا تجهیزات پست‌ها برای اولین مرتبه و یا بعد از تعمیرات درازمدت

خروج با موافقت:
خــروج واحد نیروگاهی، خطـوط و یا تجهیزات پست‌ها بصورتیکه طبق برنامه سالیانه نباشد ولی بدلیل شرایط موجود در شبکه و با هماهنگی با دیسپاچینگ منطقه‌ای یا ملی انجام گیرد.

تحت تانسیون:
در مدار قرار گرفتن خطوط و یا تجهیزات پست‌ها برای انجام برخی از آزمایشات و یا تحویل از پیمانکار بدون بارگیری در شبکه

خروج خودکار:
خروج واحد‌های نیروگاهی خطوط و یا تجهیزات پست‌ها بدلیل عمل کردن حداقل یکی از دستگاه‌های حفاظتی (عامل انسانی در آن دخالت ندارد)

وصل مجدد:
وصل خطوطی که در اثر خارج شدن خودکار بدلیل عملکرد سیستمهای حفاظتی به طور اتوماتیک مجددا” در مدار قرار گیرند.

انرژی عبوری از خط:
مجموع قدر مطلق انرژی عبوری از خط در طول یک سال.