برد – برد ایران و قطر در پی اتصال شبکه‌های برق
طرح اتصال شبکه برق ایران و قطر که چندین سال است مطرح می‌شود، حاوی مزایای متعددی برای دو کشور است و بخش خصوصی نیز برای انجام آن اعلام آمادگی کرده است.
هرچند یکی از اهداف سفر رئیس جمهور و هیأت همراهش به کشور قطر شرکت در مجمع کشورهای صادرکننده گاز است، ولی توافقات دو کشور فراتر از این حوزه خواهد بود به طوری که روز گذشته تفاهم‌نامه‌هایی در زمینه‌های مختلفی از جمله راه و نیرو به امضای طرفین رسید. همچنین رئیس کمیسیون اقتصادی مشترک دو کشور نیز علی اکبر محرابیان انتخاب شد تا در کنار بحث گاز نشان‌دهنده اهمیت ویژه این سفر برای حوزه نیرو باشد.
به طور کلی گسترش دیپلماسی انرژی علاوه بر مزایای اقتصادی که دارد، حائز اهمیت بالایی در بحث‌های سیاسی و امنیتی است. زیرا دو کشور پس از گره زدن زیرساخت‌های خود به یکدیگر، برای حفظ یک رابطه مستمر تلاش می‌کنند. از همین جهت در بحث دیپلماسی انرژی نباید صرفاً به صادرات و واردات گاز بسنده و از تعاملات حوزه برق چشم‌پوشی کرد.
به طور کلی اتصال شبکه برق ایران و قطر از دو جنبه اهمیت دارد؛ اولاً با توجه به بزرگ‌تر شدن مرکز مدیریت دیسپاچینگ بهره‌برداری شبکه افزایش می‌یابد و ثانیاً با توجه به احتمال متفاوت بودن پیک‌های مصرفی و ساعت‌های طلوع و غروب خورشید، امکان تبادل انرژی نیز فراهم می‌آید. به عنوان مثال در ایران ماه‌های تیر و مرداد پیک مصرف برق هستند و در بقیه ایام سال ظرفیت مازاد شبکه وجود دارد که امکان صادرات دارند و از طرفی در تابستان نیز در ساعاتی که پیک مصرف برق این کشور نیست، می‌توان برق وارد کرد.
همچنین یک گام فراتر از اتصال رو شبکه «سنکرون کردن» برق دو کشور است که به معنای وصل کردن دو شبکه کاملاً مجزا به طریقی که هیچ نوع شدت جریان ضربه‌ای قابل ملاحظه‌ای ایجاد نشود است.
باید توجه داشت کشور قطر با توجه به آب و هوای خاص خود، مصرف برق بالایی دارد و از لحاظ سرانه با ۱۵٬۳۱۶ کیلووات ساعت به ازای هر نفر در سال جزو کشورهای بالای دنیا است.
از طرفی شبکه تولید و توزیع برق ایران با ظرفیت نزدیک به ۹۰ هزار مگاوات در مقایسه با کشورهای منطقه از توسعه بسیار بیشتری بهره‌مند شده است. تا جایی که این شبکه پتانسیل تبدیل شدن به قطب توزیع انرژی برق منطقه را در اختیار داشته و می‌تواند ایران را به بازیگر اصلی منطقه در حوزه تأمین برق تبدیل کند.
در دولت گذشته طرح اتصال برق دو کشور مورد توجه قرار گرفته بود ولی به نتیجه نهایی نرسید. رضا اردکانیان، وزیر نیرو سابق در اینباره گفته بود: قطر در مواقعی تولید برق مازاد دارد و این برق دارای بازار مناسبی در کشورهای منطقه نظیر پاکستان و افغانستان و عراق است.
سعد شریده الکعبی، وزیر مشاور در امور انرژی قطر نیز خطاب به اردکانیان درباره انتقال برق گفت: انتقال برق بین دو کشور امکان پذیر است و باید روی این پیشنهاد کار شود و به نظرم، امکان اجرایی شدن آن وجود دارد.
همچنین روز گذشته نیز علی اکبر محرابیان، وزیر نیرو در تبیین اهداف سفر رئیس جمهور به قطر گفت: یادداشت تفاهم‌های بین دو کشور در زمینه برق، اتصال شبکه برق ایران به قطر، مبادلات کالا، سرمایه‌گذاری، توسعه روابط در زمینه مناطق آزاد و تجاری، حوزه‌های فرهنگی و گردشگری امضا می‌شود.
بخش خصوصی آماده اتصال شبکه برق دو کشور است
در همین راستا علیرضا غفوری فرد، نایب رئیس فدراسیون صادرات انرژی گفت: با توجه به ناترازی که اکنون در شبکه برق موجود است و موجب قطعی و محدودیت برق صنایع می‌شود، مفهوم تبادل که اعم از واردات و صادرات انرژی است اهمیت پیدا می‌کند. همچنین بر اساس این تبادل قیمت تمام شده برق داخلی و وارداتی را منطقی‌تر کرد.
وی افزود: صادرات برق و حامل‌های انرژی زمینه‌ساز صادرات خدمات فنی مهندسی به این کشورها را فراهم می‌کند و این یکی دیگر از جنبه‌های گسترش دیپلماسی انرژی است. برق همیشه پیشتاز در زمینه صادرات خدمات فنی مهندسی بوده و ما تا پنج میلیارد دلار رکورد صادرات خدمات فنی مهندسی هم داشتیم که این رقم اکنون به زیر ۵۰۰ میلیون دلار رسیده است.
وی با انتقاد از دولتی بودن صادرات برق تصریح کرد: بخش خصوصی حتی آمادگی این را دارد که در برخی نقاط مرزی نسبت به توسعه ظرفیت اقدام کند و با توجه به در اختیار داشتن خطوط انتقال توسط دولت، نسبت به توسعه خطوط در قالب BOT اقدام کند. یعنی برق را از این خطوط ترانزیت کند و هزینه اش را هم بپردازد ولی هنوز توجهی نشده است.
غفوری فرد خاطرنشان کرد: بخش خصوصی آمادگی انتقال شبکه برق و احداث خطوط انتقال به کشورهای مختلف، از جمله قطر را دارد. در گذشته هم اگر چنین اقدامی صورت می‌گرفت دولت با پیمانکاری بخش خصوصی انجام می‌داد ولی امروز پیشنهاد می‌دهیم که این را به بخش خصوصی بسپارید و از قالب قراردادهای BOT استفاده کنید. تجربه این خطوط در برخی از پروژه‌های فرا ساحلی کشور وجود دارد و در بحث فناوری می‌توان گفت، امکان اتصال این شبکه از طریق کابل دریایی با استفاده از ظرفیت داخلی کشور به طور کامل وجود دارد.
وی افزود: بر اساس گفته متولیان صنعت برق قطر، این کشور قصد صادرات برق به کشورهای همسایه از طریق شبکه برق ایران را دارد. ما باید از خود بپرسیم چرا کشوری با ظرفیت کمتر ۱۲ درصد ظرفیت برق ایران می‌خواهد نسبت به تأمین برق همسایگان ما نظیر پاکستان، افغانستان و عراق اقدام کند اما ما با توانمندی از چنین فرصت‌های بکری بهره نمی‌گیریم.
نایب رئیس فدراسیون صادرات انرژی در پاسخ به سوالی مبنی بر وضعیت فعلی دیپلماسی انرژی کشور گفت: متأسفانه با روند فعلی و اقداماتی که در گذشته انجام شده است، چشم‌انداز دیپلماسی انرژی کشور در حوزه برق مناسب نیست. الآن شبکه برق مصر و عربستان متصل شده‌اند، اردن برقش را متصل کرده است به عراق، در شمال چندین شبکه برق وجود دارد، در افغانستان شرکت زیمنس قرارداد بسته تا این کشور را به هاب آسیای میانه تبدیل کند، امارات سرمایه‌گذاری سنگینی برای برق هسته‌ای و صادرات آن کرده است و به طور کلی ما چون به مشکلات روزمره صنعت برق و دولتی بودن گرفتار شده‌ایم از این فرصت‌ها جا مانده‌ایم.
