هوشمندسازی پاسخی به چالش مدیریت منابع انرژی
سالانه ۲ میلیارد مترمکعب گاز گمشده در شبکه گاز کشور داریم که عمدتا به دلیل دستکاری کنتور توسط مصرف کننده و یا خطای انسانی در خوانش کنتورها اتفاق می‌افتد. از مزیت‌های هوشمندسازی کنتورهای گاز، کاهش مصرف گازهای بدون درآمد است که با ارسال هشدار از چنین دستکاری‌هایی جلوگیری می‌کند و با حذف عامل انسانی در خوانش کنتور، ضریب خطای محاسباتی را کاهش خواهد داد.
رشد فزاینده مصرف گاز طبیعی در کشور، فرسودگی شبکه زیرساختی، عدم سرمایه‌گذاری و تحریم‌ها، در کنار بی‌توجهی به مدیریت منابع انرژی، بحران امروزی کشور در حوزه انرژی را پدید آورده‌اند، از همین رو در لایحه بودجه سال ۱۴۰۱، شرکت ملی گاز ایران موظف شده است که برای اصلاح الگوی مصرف، در راستای هوشمندسازی توزیع گاز و نصب کنتورهای هوشمند با اولویت مشترکان پرمصرف اقدام کند، در همین راستا به تازگی از «پلتفرم کنترل و مدیریت هوشمند کنتورهای گاز» رونمایی شده و قرار است دوشنبه ششم تیرماه نخستین رویداد توسعه همکاری‌های دانش‌بنیان در استقرار هوشمندسازی نظام توزیع گاز طبیعی برگزار شود. در همین راستا مهدی عرب‌زاده یکتا از نقش‌آفرینان پلتفرم کنترل و مدیریت هوشمند کنتورهای گاز در گفتگو با ایسنا، توضیحاتی در این باره ارایه کرد.
همه را در سود مشارکت بدهیم
او اظهار کرد: در شرایط کنونی که کمبود منابع انرژی به حالت بحرانی رسیده و از مرزهای توجیهات عملکردی و تجاری‌سازی هم گذشته تنها یک گزینه روی میز است و آن هم «کنترل مصرف» است، ما اکنون نیازمند خط مشی مناسبی هستیم که در اوج بحران کنونی به فروکش کردن مصرف بی‌رویه و خارج از کنترل منابع انرژی در کشور بیانجامد.
وی افزود: امروز آنچه که بیش از هر چیزی، اهمیت دارد، محاسبات پویای قیمت گاز بهای مصرفی است. تجربه ما در هوشمندسازی نشان می‌دهد نه تنها می‌توانیم کنترل مصرف گاز را هوشمند کنیم بلکه همزمان می‌توانیم، مدل پیش پرداخت را اجرایی کنیم، بگونه‌ای که پس از این، بتوان قبوض صادره و یا تعرفه‌گذاری گاز بها را برپایه قیمت‌گذاری‌های پویا به جامعه مصرف کننده، ارائه کنیم. امروز این ظرفیت در کشور هست و حتی به فراخور نیازها و رویکردهای آتی به کنتورهای گاز می‌توانیم قابلیت‌های بیشتری از هوشمندسازی را توسعه و پیاده‌سازی کنیم.
این کنشگر صنعت هوشمند تاکید کرد: یکی از رویکردهای مهمی که تا به امروز از آن غفلت شده رویکرد حل مسئله از منظر و نگاه اکوسیستمی است که ارزش را برای همه ذی‌نفعان، ذی‌نفوذان و ذی‌حقان این حوزه ایجاد کند. این امر در دنیای امروز قابل دستیابی است. امروزه دنیا با معرفی مدل‌های متفاوتی از اقتصاد پلتفرمی، به این خاستگاه مهم پاسخ داده و جا دارد شرکت ملی گاز ایران، در نقشه راه توسعه‌ای خود به این بخش، نگاه ویژه‌ای داشته باشد.
کنتورهای هوشمند گاز چه کار می‌کنند
عرب‌زاده یکتا تصریح کرد: از منظر کنترلی و مدیریت بهینه مصرف انرژی و افزایش بازدهی، لازم است که فراگرد اندازه‌گیری دقیق داده‌ها و پردازش برخط آنها را در حوزه انرژی پیاده‌سازی کنیم و در این راستا کنتور هوشمند گاز محصول کاملی که در آن، داده‌ها از کنتور بواسطه شبکه دسترسی رادیویی اینترنت اشیا بسوی سامانه اینترنت اشیاء فناپ زیرساخت (پادیوت) ارسال می‌شود و در ادامه، مطابق نیازمندهای مطرح شده از طرح پیشنهادی (RFP) شرکت ملی گاز ایران بسوی سامان‌های بالادستی گسیل می‌شوند.
وی ادامه داد: این اتفاق امکانی فراهم می‌کند که رصد همزمان میزان مصرف از یک سو و اختلالات و اتفاقات در شبکه گازرسانی از سوی دیگر، همزمان برای بهره‌برداران و مشترکان خانگی و صنعتی نمایان بشود، زیرساختی که افزون بر قابلیت‌های اعلام شده؛ می‌تواند در تعیین عادلانه تعرفه و توزیع درست و مناسب منابع، بویژه در زمان اوج مصرف به مشترکان شرکت ملی گاز ایران کمک کند.
به گفته او این سازوکار علاوه بر حذف قبوض کاغذی، هزینه نگهداری شبکه را هم کاهش می‌دهد و بهره‌وری تجهیزات سمت مشتری را افزایش می‌دهد، چون در کنتورهای هوشمند می‌توانیم در لحظه و بصورت برخط، سیستم اندازه‌گیری محلی یا همان کنتورهای هوشمند را تست و محل خطا را تشخیص و میزان آن را محاسبه کنیم و برای رفع آن اشکال، از راه دور اقدام کنیم.
او تاکید کرد: یکی دیگر از مزیت‌های هوشمندسازی کنتورهای گاز، کاهش مصرف گازهای بدون درآمد است. بر پایه آمار رسمی، سالانه ۲ میلیارد مترمکعب گاز گمشده در شبکه گاز کشور داریم که عمدتا به دلیل دستکاری کنتور توسط مصرف کننده و یا خطای انسانی در خوانش کنتورها اتفاق می‌افتد. کنتور هوشمند گاز با ارسال هشدار از چنین دستکاری‌هایی جلوگیری می‌کند و از سوی دیگر با حذف عامل انسانی در خوانش کنتور، ضریب خطای محاسباتی را کاهش می‌دهد.
عرب‌زاده یکتا در پایان گفت: کنتورهای هوشمند گاز میزان و نحوه استفاده را در لحظه به اطلاع مصرف‌کننده رسانده و او را در فرایند مدیریت منابع انرژی سهیم می‌کند. اما یکی از ویژگی‌های مهم این تیپ از کنتورها، کنترل‌پذیر بودن آنها از راه دور است که با اتصال به حس‌گرها در زمان حوادث طبیعی امکان تشخیص در لحظه و قطع گاز از راه دور را دارد، بدین ترتیب می‌توانیم از بروز انفجار و سایر حوادث احتمالی جلوگیری کنیم.
به گزارش ایسنا، قرار است نخستین رویداد توسعه همکاری‌های دانش‌بنیان در استقرار هوشمندسازی نظام توزیع گاز طبیعی در چهار محور موضوعی، کنتور هوشمند، زیرساخت‌های انتقال داده، پلتفرم‌های تحلیل داده و الزامات و مقررات و تنظیم‌گری با حضور وزیر نفت، معاون علم و فناوری رییس جمهوری، مدیر عامل و معاونان شرکت ملی گاز ایران و برخی نمایندگان کمیسیون انرژی مجلس برگزار شود.
این رویداد توسعه همکاری‌های دانش‌بنیان در استقرار هوشمندسازی نظام توزیع گاز طبیعی شامل دو بخش نمایشگاهی و ارائه محور است، در بخش نمایشگاهی شرکت‌های فعال در زنجیره ارزش هوشمندسازی و اندازه‌گیری هوشمند، توانمندی و محصولات خود را به نمایش می‌گذارند، بنابراین مهم‌ترین محصول در این بخش پلتفرم کنترل و مدیریت هوشمند کنتورهای گاز است که قرار است وارد فاز اجرایی شود. این محصول حاصل همکاری گروه‌های مختلف است، از دانشگاه خاتم، کنتورسازی اکباتان، ایرانسل تا شرکت فناپ زیر ساخت که پلتفرم هوشمند این پروژه را مبتنی بر اینترنت اشیا طراحی و پیاده‌سازی کرده است.
شرکت ملی گاز ایران بر اساس لایحه بودجه سال ۱۴۰۱، برای اصلاح الگوی مصرف، موظف است در راستای هوشمندسازی توزیع گاز و نصب کنتورهای هوشمند با اولویت مشترکان پرمصرف اقدام کند. این شرکت قصد دارد در انجام این پروژه بزرگ و مهم از توانمندی شرکت‌های دانش‌بنیان و فناور استفاده کند و اولین رویداد توسعه همکاری‌های دانش‌بنیان در استقرار هوشمندسازی نظام توزیع گاز طبیعی، بستری برای ارائه توانمندی‌های شرکت‌های دانش‌بنیان در حوزه هوشمندسازی انرژی، شناسایی و تعامل مستقیم و بی‌واسطه آنها با شرکت ملی گاز ایران است که با همکاری صندوق نوآوری و شکوفایی و معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری در محل صندوق نوآوری و شکوفایی برگزار می‌شود.
